توزیع جغرافیایی غلظت عناصر اصلی و کم‌یاب و نسبت ایزوتوپ‌های استرانسیوم در آب‌های سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی

توزیع جغرافیایی غلظت عناصر اصلی و کمیاب و نسبت ایزوتوپ‌‌های استرانسیوم در آب‌‌های سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی     شیما بخشعلی‌‌زاده*1؛ علی بانی2   1 استادیار پژوهشی گروه علوم دریایی، پژوهشکده حوضه آبی دریای خزر، دانشگاه گیلان، ایران 2 دانشیار گروه زیست شناسی- علوم دریایی، پژوهشکده حوضه آبی دریای خزر، دانشگاه گیلان، ایران   (تاریخ دریافت: 03/11/1395؛ تاریخ تصویب: 09/07/1397)   چکیده این آزمایش به منظور بررسی توزیع جغرافیایی نسبت ایزوتوپی87Sr/86Sr و عناصر اصلی و کمیاب در قسمت‌‌های شرقی و غربی آب‌‌های سواحل جنوبی دریای خزر انجام شد. نمونه‌‌برداری آب از قسمت‌‌های شرقی و غربی آب‌‌های سواحل جنوبی دریای خزر انجام شد. اندازه‌‌گیری نسبت ایزوتوپی87Sr/86Sr و عناصر اصلی و کمیاب به ترتیب با استفاده از طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی چندکالکتوره و طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی صورت گرفت. داده‌‌های نسبت ایزوتوپی87Sr/86Sr و غلظت عناصر اصلی و کمیاب با استفاده از روش‌‌های تجزیه واریانس تک متغیره، تجزیه به مولفه‌‌های اصلی، تجزیه و تحلیل تابع تشخیص، و تجزیه خوشه‌‌ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد غلظت عناصر بین قسمت‌‌های شرقی و غربی آب‌‌های سواحل جنوبی دریای خزر متفاوت است. تجزیه مولفه‌‌‌‌های اصلی، تغییرات نسبت ایزوتوپی87Sr/86Sr و غلظت عناصر قسمت‌‌های شرقی و غربی آب‌های سواحل جنوبی دریای خزر را به دو مولفه اصلی کاهش داد و نشان داد 85/93 درصد کل تغییرات غلظت عناصر مربوط به سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، لیتیم، بور، وانادیم، آهن، کبالت، سلنیوم، روبیدیوم، استرانسیوم، مولیبدن، اورانیوم، نیکل، روی، سرب و 87Sr/86Sr است. تفاوت غلظت عناصر بین قسمت‌‌های شرقی و غربی آب‌‌های سواحل جنوبی دریای خزر در قالب یک تابع توصیف شد. همبستگی معنی‌‌داری بین غلظت عناصر در آب‌‌های سواحل جنوبی دریای خزر مشاهده شد. غلظت عناصر سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، بور، وانادیوم، آهن، کبالت، سلنیوم، روبیدیوم، استرانسیوم، و مولیبدن، در نواحی شرقی به‌‌طور معنی‌‌داری بیش از نواحی غربی آب‌های سواحل جنوبی دریای خزر بود.       کلید واژه‌‌ها: تغییرات عناصر، جنوب دریای خزر، آب‌‌های ایران، تفکیک، طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی چندکالکتوره         *نویسنده مسئول:                                                                   Email: [email protected]